Cabaret Voltaire (2)

Binnen een week na de opening van het Cabaret Voltaire haalt Hugo Ball met succes Richard Huelsenbeck over om naar Zürich te komen. Tot nu toe worden gedichten voorgedragen en muziekstukken uitgevoerd. Met Huelsenbeck krijgen de avonden al gauw een ander karakter. In zijn dagboek Die Flucht aus der Zeit heeft Ball onder meer de volgende aantekeningen geschreven:

Huelsenbeck is aangekomen. Hij pleit ervoor dat men het ritme versterkt (het negerritme). Hij zou het liefst de literatuur de grond in trommelen. (11 februari 1916)

Op de 9^de droeg Huelsenbeck voor. Hij laat, als hij optreedt, zijn Spaans rietje niet los en zwiept daarmee af en toe door de lucht. Dat werkt opwindend op de toehoorders. Men vindt hem arrogant en zo ziet hij er ook uit. De neusvleugels trillen, de wenkbrauwen zijn omhoog gezwaaid. De mond, waar een ironisch trekje om speelt, is moe en toch beheerst. Zo leest hij, begeleid door de grote trom en door gebrul, gefluit en gelach.
Zijn verzen zijn een poging om de totaliteit van deze onbeschrijflijke tijd met al zijn barsten en sprongen, met al zijn boosaardige en waanzinnige stemmingen, met al zijn lawaai en gedempt kabaal in een verlichte melodie te vangen. Vanuit het fantastische onderaardse glimlacht het Gorgonenhoofd in zijn grenzeloze verschrikking. (11 maart)

Ball ziet in Huelsenbecks lawaaiige voordrachten en arrogante pose een uiting van de verschrikkingen van die waanzinnige oorlogstijd.

Wat we opvoeren is een klucht en een dodenmis tegelijk. (12 maart)

Zo hebben de literatuur- en muziekvoordrachten in Cabaret Voltaire intussen een gitzwart randje gekregen. Het artistieke amusement dat Ball voor deze avonden voor ogen had, wordt steeds levendiger maar ook grimmiger. Die levendigheid en grimmige opwinding bevallen hem uitstekend. Hij ergert zich mateloos aan de saaiheid van de gebruikelijke literaire avonden. Het publiek moet juist scherp gehouden worden door zijn verwachtingen steeds op de proef te stellen. In een luide voordracht bewijst zich de kracht van een gedicht, vindt Ball:

… en ik heb van het podium geleerd in welke mate de huidige literatuur tekortschiet, namelijk dat die aan de schrijftafel in elkaar geprutst is voor de bril van de verzamelaar, in plaats van voor de oren van levende mensen. (2 maart)